vrijdag 20 mei 2011

Van kerken en scheuringen


  
18 mei, met meer dan honderd ‘heilbegerigen’, in de Georgiuskerk in Amersfoort naar Maarten ’t Hart geluisterd. Hij kreeg het eerste exemplaar aangeboden van het boek Kerkscheuring in Oorlogstijd. Oorlog en Vrijmaking in Amersfoort en Utrecht. (AD Chartas reeks deel 18, Uitgeverij de Vuurbaak) Wim Berklaar (HDC) en Gerard Raven (Museum Flehite) redigeerden die bundel.

Het boek is het logische vervolg op het gelijknamige project uit 2009-2010 waarin toen een groot aantal tijdgenoten werd geïnterviewd.

Maarten ’t hart vertelde levendig over zijn eigen vrijmakingverleden. Waarover we binnen afzienbaar te lezen zullen krijgen; een roman staat op stapel. 

Het eerdere ‘heilbegerigen’ heb ik trouwens van Bert Klei die dat woord graag gebruikte. Hij had ook vast graag geschreven over het samenwerkingsverband dat deze bijzondere middag tot stand bracht: een Oudkatholieke Kerk, een vrijgemaakt documentatiecentrum, een documentatiecentrum van de Vrije Universiteit en een vrijgemaakte uitgever. Mis ik Klei nog steeds? Een beetje wel; ik was dan ook blij met het aan hem gewijde nummer van HTG/GKN. Nieuwsgierige lezertjes moeten maar eens op zoek gaan.

De Georgiuskerk overigens, is een klein en fraai kerkje waarin, zo meldt de papieren gids, bij de oplevering in 1927 opzettelijk vier tegeltjes omgekeerd in de vloer werden gemetseld. Voor het waarom van die op het eerste gezicht merkwaardige actie moeten jullie zelf maar naar Amersfoort afreizen.

Met de kerk op het omslag van het boek was ook wat aan de hand. De bewuste afbeelding komt uit NIOD’s BeeldbankWO2. Wij zochten naar een passende foto en vonden er een van een kerk, waarbij de beschrijving niet meer gaf dan ‘Duitsland’. Het boek kwam terug van de drukker en ineens viel George Harinck het schildje met de letters NL op, op de achterkant van de auto. Kan natuurlijk nog steeds in Duitsland zijn geweest, maar de ruïne van de kerk leek ineens toch wel heel Nederlands.

Gelukkig kennen wij Jan Sonneveld. Hij is de beheerder van de databank IKGN en maakt deel uit van een netwerk van verzamelaars van ansichtkaarten met afbeelding van kerken. In letterlijk enkele ogenblikken mailde Jan terug met de oplossing: het ging om de kerk van Valkenburg (ZH) die in de gevechten rond het vliegveld in mei 1940 zwaar beschadigd raakte en uiteindelijk moest worden afgebroken.

Het NIOD was ook blij met de extra informatie. Ze beheren daar meer dan 150.000 foto’s en je houdt zo’n collectie alleen maar op orde als gebruikers meehelpen. Inmiddels hebben ze de foto van de juiste informatie voorzien.

In modern Nederlands heet dat geloof ik ‘crowdsourcing’. Je schakelt de hele internetgemeenschap in om problemen met foto’s of teksten op te lossen. Een aantrekkelijk idee en wij zullen binnen niet al te lang ook starten met onze eigen rubriek: ‘Bent u ’m of kent u ’m’ omdat we dan met onze beeldbank online gaan, en ook daar zitten foto’s in waarvan we niet veel weten. Houd ons in de gaten!