woensdag 29 juni 2011

Weg met de ballenbak

Er bestaat in Nederland een Communicatieplatform Archieven. Dat houdt zich onder andere bezig met de ‘communicatiestrategie en bouwstenen van DNA, een merk- en imagocampagne namens de Nederlandse archieven. Het doel van de campagne is het versterken van de identiteit van archieven en een breed publiek te helpen op juiste momenten de weg naar het archief te vinden’, tot zover het citaat uit een mailtje dat ik onder ogen kreeg.

Een korte reactie op bovenstaande: weggegooid geld. Een lange reactie: weggegooid geld. Maar, zou je denken, het is toch prachtig om de identiteit van archieven te versterken en nota bene, een breed publiek te helpen om op het juiste moment de weg naar het archief te vinden? Het zal aan mij en mijn mottig geheugen liggen, maar ik herinner me niet anders dan dat ‘de archieven’ al jaren proberen om de eigen identiteit te versterken en een breed publiek naar de voordeur te lokken. Maar na al die plannen en plannetjes, campagnes en strategieën zie ik nog geen resultaat. Ja natuurlijk, als een archief een tentoonstelling inricht, een filmpje draait, het personeel in historische kostuums hijst, replica’s van stadskaarten aanbiedt, een speurtocht voor de kids organiseert, dan is het vol. Nederland is een ‘Tweedepinksterdagmeubelboulevardland’ dus als de archieven de ballenbak openzetten kun je volk verwachten.
Maar zitten we daar nou op te wachten? Moeten archiefinstelling PR-, communicatie- en event-medewerkers aantrekken om de deur te laten bewegen?
En dan, breed publiek? Laten we wel wezen, de serieuze bezoekers, de inhoudelijk geïnteresseerden die voor de stukken komen, bereid zijn dagen aaneen notulen door te pluizen, handschriften te ontcijferen voor hun artikel, boek of dissertatie, die krijgen van breed publiek een verhikking. ’t Is niet voor niets dat voor genealogen (overigens een geweldige hobby) aparte zalen worden ingericht. Archiefinstellingen zouden al hun energie moeten steken in het conserveren en ontsluiten van het materiaal dat er vanwege wetten berust dan wel vanwege de identiteit verkregen werd. Pret organiseren moeten ze aan de Efteling overlaten.
Want archieven zijn onbemind vanwege onbekend; en dat komt door het onderwijs. Punt. Ga je zelf na. Wanneer werd je verteld dat er archieven bestonden? En wat je er kunt doen? Dat je daar je verleden letterlijk kunt terugvinden, dat je daar mythes kunt ontkrachten, verhalen kunt zoeken, dat je daar boeken kunt schrijven? Ik vrees dat voor de meeste mensen geldt dat ze het nooit hebben gehoord. Een enkeling werd het allemaal verteld ergens in een vervolgopleiding.
Wil je meer, inhoudelijk geïnteresseerde bezoekers in het archief, interesseer die mensen dan ook. Rust ze uit met kennis en nieuwsgierigheid. Archiefinstellingen realiseren zich niet dat ze lijken op autoshowrooms in een land zonder rijbewijzen. Vlaggen ophangen, sleutelhangers weggeven of korting beloven helpt niet ... je publiek kan niet autorijden!
Mag ik eens iets mals voorstellen: opheffen dat communicatieplatform en zo rap mogelijk archivistiek invoeren, op alle scholen, als onderdeel van het geschiedenisonderwijs dat twee uur per week langer moet.

Maar als ik dat eerder genoemd mailtje nog eens lees en de taal probeer door te slikken weet ik dat mijn malle plannetje in een la gaat. De keizer gaat nog steeds gekleed in platforms, strategieën en campagnes.

maandag 20 juni 2011

Een goed historicus heeft een slecht geheugen

Een goed historicus heeft een slecht geheugen; klinkt toch een beetje als lekkere wijn is vies en als het regent is het droog. Misschien moet er eigenlijk staan een goed historicus heeft niet zo’n heel goed geheugen, maar ja als kop boven dit stukje is dat dan weer minder.

Alles weten en alles onthouden is net zo verschrikkelijk als alles vergeten. Al je boodschappenbriefjes van jaren her, uit je hoofd weten op het moment dat je nu in de super staat is een ramp; immers wat heb je nu nodig?. Een perfect geheugen is een ramp. En dat bestaat gelukkig ook niet. We vergeten en hopelijk onthouden we de belangrijke dingen.
Een goed historicus heeft dus een minder dan een perfect geheugen, dat onthoudt de belangrijke dingen en weet waar de rest te vinden is.

Dit valt nog wel uit te leggen aan historici, maar als je ze probeert duidelijk te maken dat goed archiveren goed weggooien is, dan lijk je bij velen een open zenuw te raken. Maar net zo goed als dat het perfecte geheugen een ramp zou zijn, zou het archief waarin alles bewaard werd dat ook zijn. Alles bewaard? De enveloppen, de bonnetjes voor de aanschaf van die enveloppen en van de postzegels en van de pennen en van het briefpapier en de kladversies en de gereviseerde versies en dan daartussen hopen dat je de brief vindt waar het je om gaat? Onwerkbaar.
Een goed geheugen en een goede archivaris lijken een beetje op elkaar. De een vergeet, de ander gooit weg. Maar aan wat er dan over blijft houden ze allebei vast. Met beide handen.

Bloggen blijft een rare bezigheid, immers een rare kop, mal middenstuk en een raar slot, lees maar:
Wij zoeken studenten die willen leren weggooien.

dinsdag 7 juni 2011

Nieuw Protestants Peil

5 januari 2008 de eerste, 27 juni 2009 de laatste. En nu compleet verzameld. Radiogeschiedenis op een DVD, alle 76 uitzendingen van Nieuw Protestants Peil om terug te luisteren op PC of MAC. Wim Berkelaar, George Harinck en Koos van Noppen begonnen in 2008 met een programma dat op EO radio 5, wekelijks aandacht vroeg en kreeg voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme. En zo belangrijk, interessant en leuk het was toen het live de lucht in ging, zo belangrijk, interessant, leuk en nodig vind ik het dat het nu op DVD verkrijgbaar is. Om terug te luisteren, om na te slaan. Radioprogramma’s hebben door hun aard iets vluchtigs. Uitzenden, klaar. Internet en uitzending gemist helpen iets mee aan de verduurzaming, maar het blijft fragiel. Eric Dolpy, een van mijn helden, kon het zo mooi zeggen: ‘When you hear music, after it’s over, it’s gone in the air. You can never capture it again’.

Jawel, maar waar je inmiddels je nek breekt over muziek uit vervlogen tijden, in steeds weer andere verzamelboxen is het met het gesproken woord een stuk droeviger gesteld.
Maar nu dus ietsje minder. Zoals gezegd, alle 76 uitzendingen in eigen tijd terug te luisteren. Over Kuyper en Kohlbrugge, Over Klei en Geelkerken, over De Heer en Wolkers, over Gerretson en De Lange en over, nu ja, luister zelf maar.

De DVD verschijnt eind juni, is voor donateurs van het Centrum gratis en voor ieder ander te koop voor € 12,50. Mailtje naar dit adres, en de DVD wordt toegestuurd. Ergens vanaf eind juni hoor, dus nog even geduld hebben. Maar dan klinkt het 76 keer: Nieuw Protestants Peil, geschiedenis voor nu. Een programma onder redactie van George Harinck, Wim Berkelaar en Koos van Noppen...

Van erfgoed en een stageplek

Erfgoed is het nieuwe digitaliseren. Was het tot voor kort zo dat als je aan welk projectvoorstel dan ook het woord digitaliseren toevoegde, je de container voor de subsidie al kon klaarzetten, de rol van toverwoord is overgenomen door erfgoed. Alles lijkt ineens erfgoed.
Begrijp me goed, digitaliseren, erfgoed, ik ben er gek op, maar het hypt allemaal een beetje. En de term erfgoed deugt niet eens. Erfgoed klinkt naar iets dat je kreeg en lekker mag houden. Verre oom is dood, liet een smak geld na en nou gaan we een cruise maken, die sfeer. Wat iedereen lijkt te bedoelen met erfgoed is geen erfgoed, het is bruikleen. Bruikleen van de generaties na ons. En met bruiklenen ga je netjes om. En belangrijker, je zorgt dat er nog wat is voor die generaties.

Schreef ik hier eerder over de lol van werken in en met archieven en hoopte daarmee nog meer studenten/stagiaires te lokken, misschien moeten wij onze stageplekken ook maar eens ter beschikken gaan stellen aan bestuurders. Het College van Bestuur van deze universiteit schijnt verkennende gesprekken te overwegen met de Universiteit van Amsterdam. Voor werknemers die ver van de ivoren torens van Uilenstede bezig zijn is die fusie dus al zo goed als een zekerheidje. Het is of je Noach van allerlei beestjes twee exemplaren ziet verzamelen onder het mompelen van: ‘Wel nee, het blijft lekker weer’.

Voornoemde bestuurders zouden in onze archieven dan kunnen zien hoe in de jaren dertig van de vorige eeuw, de VU voor haar voortbestaan een vijfde faculteit nodig had. Kostte toen ook al geld, maar in plaats van de buren te verkennen was er in no-time een gemobiliseerde achterban, een VU busje en een klinkend resultaat. Waardoor er wat aan toekomstige generaties viel te erfgoederen.

De natuurlijke achterban van de VU is verwaterd, hebben we laten verwateren. Moeten we nog maar eens uitzoeken, maar er is hoop. In deftig universiteits heten ze tegenwoordig alumni. Ons helpen ze al, met collecties, archieven en documentatie. Zou er niet eens voortvarend onder die achterban – ik kan het niet anders noemen – gebedeld moeten worden. Of moet je voordat je dat kan gaan doen, ze eerst opnieuw bewust maken van de historische VU, die niet van gisteren is en die een bijzonder verleden heeft waar je trots op mag zijn? Ze bewust maken van het erfgoed waar zij een steen aan kunnen bijdragen zodat er wat over is om door te geven aan komende studenten?

Ben ik toch weer bij erfgoed. Maar ik zei al, ik heb geen bezwaar tegen de term. En in de tussentijd kan het CvB stage lopen bij het HDC.
Bij dezen aangeboden.